Akademik Veri Yönetim Sistemi
Teoride ve Uygulamada Piyasa Başarısızlığı (Market Failure in Theory and Practice), Müslüme Narin - Merter Mert, Editör, Ekin Yayınevi, Bursa, ss.167-181, 2023
Enerji, iş yapabilme yeteneği, gücü veya kapasitesi olarak tanımlanır. İktisadi olarak değerlendirildiğinde enerji; emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişimciden oluşan dört üretim faktörüne teknolojik gelişme ile eklenmiştir. Dolayısıyla yapılan ampirik çalışmalarda, enerji, üretim fonksiyonlarında üretim faktörü olarak yer almaya başlamıştır. Üretimin temel girdilerinden biri olan enerji kaynakları, çok farklı şekilde doğada bulunmaktadır. Dolayısıyla her birinin piyasa yapısı ve kurumsal yapısı birbirinden oldukça farklı özellik göstermektedir. Enerji kaynaklarının çıkarılması, iletilmesi, rafine edilmesi, depolanması ve tüketiciye iletilmesi çok büyük ölçekte yatırımlar gerektirmektedir. Bu yatırımları gerçekleştirebilecek özel sektörde çok fazla firma olmadığından, ağırlıklı olarak devlet tarafından tek başına yapılmaktadır. Dolayısıyla enerji sektöründeki tek üretici, doğal tekel özelliği göstererek, iki ya da daha fazla üreticinin maliyetinden düşük maliyetle üretim yapabilmektedir. Öte yandan bu yatırımlar ulusal ya da bölgesel düzeyde planlama gerektirdiğinden düzenleyici ve denetleyici merkezi bir yönetime ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yönetim de genel olarak kamu kesimi olmaktadır. 1980’li yıllardan itibaren enerji sektöründe devletin yanı sıra özel sektör firmalarının da yer aldığı rekabetçi karma piyasa yapısı oluşmaya başlamıştır.
Çalışmanın amacı, enerji kaynaklarının üretim, iletim ve dağıtım aşamasında karşılaşılan piyasa başarısızlıklarını araştırmak ve bu başarısızlıkların giderilmesinde yapılan düzenlemeleri incelemektir. Bu doğrultuda öncelikle genel olarak piyasa yapısı ve piyasa başarısızlıklarına yer verilecek, ardından enerji sektörünün piyasa yapıları üzerinde durulmuştur. Daha sonra enerji sektöründe karşılaşılan piyasa başarısızlıkları ve bu piyasa başarısızlıklarına yönelik devlet müdahaleleri incelenmiştir.