Kütahya nın Entarili Geleneksel Kadın Giysilerinin Göstergebilimsel Çözümlemesi


Creative Commons License

Koç F., Koca E.

MILLI FOLKLOR: INTERNATIONAL AND QUARTERLY JOURNAL OF FOLKLORE, vol.27, no.106, pp.70-87, 2015 (AHCI)

  • Publication Type: Article / Article
  • Volume: 27 Issue: 106
  • Publication Date: 2015
  • Journal Name: MILLI FOLKLOR: INTERNATIONAL AND QUARTERLY JOURNAL OF FOLKLORE
  • Journal Indexes: Arts and Humanities Citation Index (AHCI), Scopus, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Page Numbers: pp.70-87
  • Ankara Haci Bayram Veli University Affiliated: Yes

Abstract

Giysi sadece bir sistem değildir, aynı zamanda bir gösterge (işaretleme) sistemi, diğer bir deyişle bir

koddur. Halk giysilerinin de üzerinde taşıdığı ve kullanıcısı olan toplum tarafından algılanan pek çok anlamının

olması, giysilere gösterge olma özelliği kazandırmaktadır. İnsanlar inanç, görüş, düşünce, statü, zenginlik,

vb. kimliğini ifade etmek için giysilerini kullanabilirler. Bu durumda giysiler taşıdıkları anlamlarla,

temel işlevlerinin yanı sıra sözel kültür öğesi olma işlevini de da üstlenmiş olurlar. Bu çalışmada; Kütahya ve

çevre ilçelerinde özel gün ve törensel aktivitelerde kullanılan entarili kadın giysilerinin, tasarım özellikleri ve

kullanım biçimleri ile yansıtılan “anlamlama” ve “anlama” evrelerinin göstergebilimsel okuma ile çözümlemesi

amaçlanmıştır. Çalışmada, Barthes’nin anlamlandırma şemasından yola çıkılarak göstergeler, gösteren/

gösterilen dizim/dizge, düzanlam/yananlam karşıtlıkları ile açıklanarak, mitler ile anlamlandırılma ilişkisi

üzerinde durulmuş ve yorumlanmıştır. Kütahya Merkez, Simav ve Domaniç ilçelerinde kadınların özel gün ve

törensel aktivitelerde giydikleri entarili giysiler araştırma kapsamına alınmıştır. Anlamlandırmanın birinci

düzlemi olan düzanlamda; göstergelerin tümünün göstereni ve gösterileni arasındaki ilişki olduğu ve göstergenin

gerçek nesnesi ile benzeştiği belirlenmiştir. Farklı işlevlere sahip giysi parçaları, birbirleriyle ilişkilendirilerek

dizimsel bağlantı ile anlamlı bir bütün oluşturulduğu gibi göstergelere “katlı giyim” anlamı da kazandırılmıştır.

Yananlamda; dizimsel bağlantıda, parçaların birleşmesini düzenleyen kuralların, giysinin anlamını

değiştirdiği görülmüştür. Giyinme biçimlerindeki ayrıntılardaki karşıtlıkların anlamlandırmalarda değişiklik

oluşturduğu ve yöre kültürüne özgü olarak şekillendiği belirlenmiştir. Sözcüklerin anlamlarını nesnelerin

ifade etmesi ile tüm göstergelerde farklı düzeylerde anlamlandırmanın mitlerle ilişkilendirildiği gözlenmiştir.