Anadolu İrfan Medeniyetinin Önemli Bir Temsilcisi: Molla Fenârî ve Sünnet Anlayışı


Aytekin M. A.

Maveraünnehir'den Anadolu'ya Hadis ve İlim/İrfan Geleneği Uluslararası Sempozyumu, Çankırı, Turkey, 27 - 28 May 2024, vol.1, no.1, pp.62

  • Publication Type: Conference Paper / Summary Text
  • Volume: 1
  • City: Çankırı
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.62
  • Ankara Haci Bayram Veli University Affiliated: Yes

Abstract

Osmanlı Devleti’nin Anadolu’ya tamamen hâkim olmasıyla bu coğrafya ilim, ahlak ve hoşgörü havzasına dönüşmüş, bu da zamanla Anadolu irfan medeniyetinin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Bu medeniyetin; entelektüel birikime sahip olan ve İslâmî ilimlerin hemen her alanında muhalled eserler yazan çok önemli tarihi şahsiyetleri bulunmaktadır. Bu şahsiyetlerden biri de Hanefî fakihi ve usûl âlimi Molla Fenârî’dir. Molla Fenârî’nin önemli eserlerinden biri, belki de en önemlisi, fıkıh usûlüne dair yazdığı Füsûlü’l-bedâiʽ adlı kitabıdır. Çalışmamızda Molla Fenârî’nin mezkûr kitabı çerçevesinde onun sünnet anlayışı ele alınmıştır. Sünneti, “Kur’an dışında Hz. Peygamber’den nakledilen sözler, fiil ve takrirler” şeklinde tanımlayan Fenârî bu tanımı ile dinî konularda Hz. Peygamber’den nakledilen sözleri, fiilleri ve takrirleri genel olarak sünnet kapsamında değerlendirmiş olmaktadır. Bununla birlikte takrir ve fiil konusuna ayrıca temas ederek bunlar arasında hangilerinin sünnet kabul edilip hangilerinin kabul edilmeyeceğine ve bunlarla ilgili temel kriterlere yer vermektedir. Kavlî sünnet olarak bilinen sözleri ise haber teorisi çerçevesinde oldukça detaylı ele almakta; bu kapsamda haber çeşitleri, râvide aranan şartlar, haberin konusu, haberin sened veya anlamındaki kopukluk (inkıtâʽ), tahammül ve edasındaki şartlar, râvinin tenkidi (taʽn) gibi konuları farklı görüşlere de atıflar yaparak analiz etmektedir.