Ankara Haci Bayram Veli University, no.Cumhuriyetin Yüzüncü Yılı Özel Sayısı, pp.73-85, 2023 (Peer-Reviewed Journal)
In the Early Republican Period, in which changes and restructurings were experienced
in society, several figures from the Western countries, who were referred to as "friendly towards the
Turks" in terms of their discourses, writings and attitudes could be mentioned. One of these figures is
the French writer Claude Farrère. He has been the only French writer to travel inside Türkiye during
the fifty-year period that set the framework of the collapse of an empire. The writer also witnessed the
old empire, the new Türkiye and the resurgence of a nation in the middle of two rapidly diverging
worlds. The reason why Farrère is called “a friend in need” is that he came to the country at a critical
time and devoted his personal talents and strong friendship to the interests of Türkiye. In this regard,
Farrère's trips to Türkiye, his actions, observations and ideas during his time here hold significance.
Farrère's interest in Türkiye and the Turks manifests itself in his visits to Türkiye, while his ideas and
impressions about it are reflected in his works and statements. The aim of this study is to discuss
Farrère's visits to Türkiye as well as his ideas about Türkiye and the Turks. In line with the scope and
limitations of this study, a historical and geographical map of Farrère's relation with Türkiye and the
Turks has been attempted to be drawn. The study focuses on the change in the writer’s ideas about
Türkiye after getting to know Turkish people in person during his stay in Türkiye, even though he had
had prejudices before he first visited in 1902. The article also discusses the reasons for his friendly
feelings that he explains with the characteristics such as "tolerance", "helpfulness", "pride" and
"courage", which are unique to Turks, by referring to the daily-life reflections in his works. Farrère’s
meeting with Mustafa Kemal during the War of Independence, and the details of the conversation he
discussed in a literary style have been another subject of focus. The importance of the writer’s mediator
position between France and Türkiye in the political conjuncture both as a civilian and also with the
authority given by the French state has been underlined. Even though Farrère had some
disagreements, he always stood by the Turks. He is an invaluable figure in the historical context of
that period, who made the voice of the Turkish people heard in his works and newspaper articles and
had an influence on some political decisions. As a result, Farrère's support dedicated to the Turks and
his good feelings for the Turkish culture have left a mark in history and provided us with the opportunity
to subjectively and critically see ourselves through the lens of a foreign writer.
Toplumda deiimlerin ve yeniden yapılanmaların yaandıı Erken Cumhuriyet Dönemi’nde, Batı
ülkelerinden söylemleri, yazıları ve tavırları ile “Türk dostu” olarak anılan pek çok isimden
bahsedilebilir. Bu isimlerden biri de Fransız yazar Claude Farrère’dir. Farrère, bir imparatorluun
çöküünün çerçevesini çizen elli yıllık süre boyunca Türkiye'de seyahat edebilen tek Fransız yazardır
ve hem eski imparatorlua hem de yeni Türkiye’ye ve hızla farklılaan iki dünyanın menteesinde yer
alan bir ulusun diriliine tanıklık etmitir. Farrère’e “kötü gün dostu” denmesini salayan etken, ülkeye
kritik bir zaman diliminde gelmesi ve ahsi kabiliyetlerini ve derin dostluunu Türkiye’nin çıkarlarına
adamı olmasıdır. Bu anlamda Farrère’in Türkiye seyahatleri, burada geçirdii süre boyunca yaptıkları,
gözlemleri ve fikirleri önem taımaktadır. Farrère’in Türkiye ve Türklere olan ilgisi Türkiye’ye yaptıı
seyahatlerde kendini göstermekte, fikir ve izlenimleri ise eserlerinde ve demeçlerinde açıa
çıkmaktadır. Bu çalımanın amacı, Farrère’in Türkiye seyahatlerini, Türkiye ve Türkler hakkındaki
fikirlerini ele almaktır. Çalımanın kapsam ve sınırlılıkları dorultusunda Farrère’in Türkiye ve Türkler
ile kurduu ilikinin tarihsel ve corafi bir haritası çizilmeye çalıılmıtır. Farrère’in ilk kez 1902 yılında
önyargılarla geldii Türkiye’de kaldıı süre boyunca Türk halkını tanıyarak fikirlerinin deiimine
odaklanılmı, besledii dostane duyguların Türklere has “hogörü”, “yardımseverlik”, “gurur”, “cesaret”
gibi özelliklerle açıkladıı gerekçeleri, eserlerinde yer bulan gündelik hayattaki yansımalarıyla ele
alınmıtır. Kurtulu mücadelesi sırasında Mustafa Kemal ile olan görümesine odaklanılmı ve edebî
bir üslupla ele aldıı görümenin ayrıntıları irdelenmitir. Gerek sivil olarak gerekse Fransız devletinin
kendine verdii yetkilerle Fransa-Türkiye arasında edindii arabulucu konumun siyasi konjonktürde
taıdıı önemin altı çizilmitir. Farrère bazı fikir ayrılıklarına düse de her zaman Türklerin yanında
olmutur. Eserlerinde ve gazete yazılarında Türk halkının sesini duyurmu, kimi siyasi kararlarda etki
sahibi olmu, o dönemin tarihsel balamı içinde önem taıyan bir ahsiyettir. Son olarak, Farrère’in
Türklere verdii destek ve Türk kültürüne besledii güzel duygular tarihe bir not olarak dümü ve ister
öznel ister eletirel balamda, yabancı bir yazarın gözünden kendimizi görme imkânını salamıtır.