ESKIYENI, sa.44, ss.379-403, 2021 (ESCI)
Bu çalışma Osmanlı hukukunun 19. yüzyılda nasıl bir dönüşüme uğradığını, bu dönüşümün
köklerini, süreçte karşılaşılan zorlukları ve etkilerini tahlil etmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrul-
tuda, Osmanlı hukukunun sekülerleşmesinin evrimsel bir nitelikte mi yoksa devrimsel bir nite-
likte mi olduğu, neden böyle bir sürecin yaşandığı ve klasik Osmanlı hukuk sisteminin bu sürece
ne denli katkı sağladığı gibi sorulara cevap aranmaktadır. Bu sorulardan hareketle, çalışmanın
ilk kısmı klasik Osmanlı hukuk sistemini, dini ve dini olmayan özelliklerini incelemektedir. Bu
kısımda, Türk devlet geleneği ve onun idare ve hukuk sistemi üzerindeki etkilerinin Osmanlı
hukukunun değişime açık özelliklerini teşkil ettiği ifade edilmektedir. Çalışmanın ikinci kısmı
Tanzimat öncesi dönemden başlayarak Osmanlı İmparatorluğunun ortadan kalkışına kadar se-
külerleşme sürecini ele almaktadır. Bu bağlamda Osmanlı hukukunda sekülerleşmenin evrim-
sel bir nitelikte gerçekleştiği ve yapılan reformların teorik ve siyasi bir alt yapıdan uzak olarak
o dönemki ihtiyaç ve zorunlulukları karşılamak üzere yapıldığını ortaya koymaktadır. Fakat bu
girişimler Osmanlı hukukunun kademeli olarak sekülerleşmesini, nitekim Cumhuriyet döne-
minde devrimsel bir yaklaşımın benimsenmesi şeklinde neticelenmiştir.
This study seeks to analyse the way Ottoman law has been transformed in the 19th century, as
well as its roots, challenges and implications. To this end, the paper offers an answer to the
questions as to whether secularisation of Ottoman law was evolutionary or revolutionary, why
it had to go through a process of secularisation, and to what extent classical Ottoman system
could serve this secularisation process. To address these inquiries, the first part evaluates the
classical Ottoman legal system and its religious and non-religious characters, arguing that the
Turkish state tradition with its influence on government and law making were in fact the
changeable features of the Ottoman law. The second part examines the process of secularisa-
tion from the pre-Tanzimat period to the end of the Ottoman Empire. This part concludes that
secularisation of the Ottoman law was of evolutionary character, and that reforms were intro-
duced thereafter for practical purposes, i.e. meeting contemporary needs and necessities, and
not for the sake of philosophical and political considerations. However, these attempts led to a
gradual secularisation of the Ottoman law, and further culminated in a revolutionary approach
in the republican era.