Akademik Veri Yönetim Sistemi
ULUM, cilt.5, sa.2, ss.375-404, 2022 (Hakemli Dergi)
Arap edebiyatı, modern dönemde şekil ve içerik açısından yeni gelişmelere tanıklık etmiştir. 20. yüzyılın ortalarında İslâm dünyasında yaşanan siyasi, sosyal ve kültürel değişimlerin etkisiyle ortaya çıkan İslâmî edebiyat akımı, bu gelişmelerden bir tanesidir. İslam tasavvurunu edebiyatla buluşturmaya çalışan ve şiir, hikâye, roman ve tiyatro gibi farklı türlerde birçok eser ortaya koyan bu akımın temsilcileri, çok sayıda edebiyatçıyı etkilemiştir. İslâmî edebiyatın ülkemizdeki tanınırlığı ve konuyla ilgili yapılan akademik çalışmaların yeterli seviyede olmadığı görülmektedir. Bu nedenle yakın dönemde vefat eden ve modern Arap şiirine önemli katkılarda bulunan şair Muhammed Menlâ Ġuzeyyil’in edebî şahsiyeti araştırma konusu olarak seçilmiştir. Seyyid Kutub ve kardeşi Muhammed Kutub ile başlayan ve edebî çevrelerde hâlâ etkinliğini devam ettirmekte olan bu edebî akımın Suriye’deki temsilcilerinden biri olan şair, “el-Buhturiyyu’s-Sağîr” lakabıyla tanınmaktadır. Küçük yaşlardan itibaren başlayan edebiyat ve şiir merakı, onu hayatı boyunca bu alanda çalışmalar yapmaya sevk etmiştir. Dinî yaşamında birtakım değişikliklerin meydana geldiği 1954 yılı, hayatında bir dönüm noktası olmuş ve daha önce yazdığı şiirlerin tamamını ortadan kaldırmıştır. Benimsemiş olduğu yeni dünya görüşü sebebiyle yöneticilerin çeşitli baskılarına maruz kalan şair, yayımladığı ilk eserine İslâmî edebiyatın öncüsü Seyyid Kutub’un tanınan tefsirinin adını anımsatan “fî Zilâli’d-Da‘ve” adını vermiştir. Eserleriyle şiir alanında yetkin örnekler vermesinin yanı sıra edebî ve kültürel ortamlarda sunduğu değerli katkılarla bir edebiyat eleştirmeni vasfını elde etmiştir. Hitabet yönüyle de öne çıkan şair, şiiri dinî içerikli mesajlarını okurlarına aktarma hususunda bir araç olarak kullanmış ve özellikle genç edebiyatçılar üzerinde etkili olmuştur. Genellikle klasik aruz ölçüsünü tercih etmekle birlikte mensur şiir ya da tef‘île şiiri gibi serbest nazım biçimlerini de kullanmıştır. Eserlerinde daha çok hak ile batılın mücadelesi, insanın en değerli varlık oluşu, tevhid, ümmet, kardeşlik, birlik ve beraberlik gibi temaları işlemiştir. Oldukça sade bir dil kullanması ve çok sayıda şiirinin meşhur musikişinaslar tarafından bestelenmesi, şiirlerinin toplumda büyük bir teveccüh görmesini sağlamıştır. Hayatının büyük kısmını Menbic’te geçirmiş ve 5 Ocak 2016 tarihinde burada hayata veda etmiştir. Şairin adının bölgede yaşatılması amacıyla kurulan “Muhammed Menlâ Ġuzeyyil Kütüphanesi” hâlihazırda faaliyetlerini sürdürmektedir. İlim dünyasında da adının yaşatılması temennisiyle hazırlanan bu küçük çalışmada öncelikle şairin hayatı ve eserleri tanıtılmıştır. Daha sonra şiirlerinden bazı örnekler verilerek şairin edebî şahsiyetine dair genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Arabic literature has witnessed new developments in terms of form and content in the modern period. The Islamic literary movement, which emerged with the effect of the political, social and cultural changes in the Islamic world in the middle of 20th century, is one of these developments. The representatives of this movement, who tried to rake the Islamic concept together literature and put forward many works in different genres such as poetry, stories, novels and theater, have influenced a large number of literati. It is seen that the recognition of Islamic literature in our country and the academic studies conducted on the subject are not at an adequate level. For this reason, the literary personality of the poet Muhammad Manla Ghuzayyil, who died recently and made important contributions to modern Arabic poetry, was chosen as the subject of research. The poet, who is one of the representatives of this literary movement in Syria, which started with Sayyid Qutb and his brother Muhammad Qutb and still continues to be active in literary circles, is known by the nickname “al-Bukhturiyyu's-Saghīr”. His curiosity about literature and poetry, which started from an early age, has led him to study in this field throughout his life. The year 1954, when a number of changes occurred in his religious life, became a turning point in his life and eliminated all the poems he had written before. The poet, who was subjected to various pressures from the rulers because of the new worldview he adopted, named his first published work “fī Zilāli'd-Da'wa”, reminiscent of the name of the well-known tafsir of Sayyid Qutb, the pioneer of Islamic literature. In addition to giving competent examples in the field of poetry with his works, he has obtained the qualification of a literary critic with the valuable contributions he has made in literary and cultural environments. The poet, who also stood out in terms of oratory, used poetry as a tool to convey his religious messages to his readers and was especially influential on young literati. Although he generally preferred the classical prosaic measure, he also used free verse forms such as prose or taf’īla poetry. In his works, he mostly deals with themes such as the struggle between truth and falsehood, the most valuable being of man, monotheism, ‘ummah, brotherhood, unity and togetherness. The fact that he uses a very simple language and that many of his poems were composed by famous musicians made his poems see a great appreciation in society. He spent most of his life in Manbij and died there on January 5, 2016. The “Muhammad Manla Ghuzayyil Library”, which was established in order to keep the poet's name alive in the region, is currently continuing its activities. In this small study, which was prepared with the hope of keeping his name alive in the scientific world, the poet's life and works were first introduced. Later, some examples of his poems were given and a general assessment of the poet's literary personality was made.