Klasik Pragmatizmde Epistemik Nüanslar

Creative Commons License

Koca B. U.

Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Uluslararası Çalışmalar-1, AyşeÇatalcalı Ceylan,Salih Batal,Aytaç Toptaş,Hazal Ceylan Öztürker Demir, Editör, Serüven Yayınevi, Ankara, ss.307-330, 2023

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2023
  • Yayınevi: Serüven Yayınevi
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Sayfa Sayıları: ss.307-330
  • Editörler: AyşeÇatalcalı Ceylan,Salih Batal,Aytaç Toptaş,Hazal Ceylan Öztürker Demir, Editör
  • Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Kendilerini küresel güç olarak kabul eden bir kısım devletlerin siyaset, ekonomi eğitim ve daha birçok alanda, pragmatizmi benimsemeleri ve teşvik etmeleri ister istemez bu felsefeye ilginin artmasına sebep olmuştur. Son dönemlerde rölativist anlayışa daha çok yakınlaştığı görünen pragmatizmin, ilk pragmatistlerin anlayışında ne şekilde olduğu tarihsel süreci daha sistematik bir şekilde irdelemek için önemli görülmektedir. Pragmatist düşüncenin epistemolojisini detaylı bir biçimde ele almanın eğitim felsefesi ile ilgili çalışmaları daha nitelikli hale getireceği düşünülmektedir. Bu bağlamda araştırmada klasik pragmatistlerin kendi arasındaki epistemik nüanslarını belirginleştirmek hedeflenmiştir. Makalenin kapsamını pragmatizmin öncülerinden C. Sanders Peirce, William James ve John Dewey’in bilgi anlayışları oluşturmaktadır. Daha çok birincil kaynaklardan yararlanılan makalede klasik pragmatistlerin epistemik düşünceleri ve farklılıkları irdelemeye çalışılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemiyle ortaya konulan araştırmada, realist gerçekten pragmatist gerçeğe geçişte epistemik farklılıklar ortaya konulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre Klasik pragmatistler her ne kadar rölativizmi kabul etmeseler de gün geçtikçe nesnel gerçeklik anlayışından tamamen uzaklaşarak rölativizme yaklaştıkları görülmüştür. İlk pragmatistlerden Pierce, bir gün nesnel bir gerçeğe ulaşılacağı görüşündeyken diğerleri bu kadar net cümleler kurmaktan kaçınmış, hatta hakikatin bilinmezliğini destekleyici düşüncelerini paylaşmışlardır. Nitekim James, insanların hakikati ortaya çıkarmadığını tam aksine oluşturduğunu söylemektedir. Bu çalışmanın özellikle yöntem, teknik ve uygulama yönüyle çağdaş din eğitimi üzerine de etkisi olan pragmatist epistemolojinin, gelişimi ve eğitim felsefesi ile ilgili araştırmalara katkıda bulunulacağı düşünülmektedir.