Fen Ve Teknoloji Dersinde Öğretmen, Öğrenci, Veli İşbirliği İle Portfolyo Uygulaması

Problem Durumu: Öğrenme stillerinin farklılığı nedeniyle günümüzde alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kullanılması da neredeyse zorunlu bir hale gelmiştir. Öğrencilerin değerlendirilmesi bir dizi test sorusuna cevap vermekten çok daha geniş bir anlam taşımaktadır. Ölçme ve değerlendirme sınav sonrası öğrencilere sadece not verme değildir.  Bu nedenle yeniden yapılanma çerçevesinde etkili bir eğitim ve öğretim süreci içerisinde ölçme değerlendirme konusunda da yeni bir yaklaşıma gidilmeli ve portfolyo (öğrenci ürün dosyası), kavram haritaları, yapılandırılmış grid, tanılayıcı dallanmış ağaç, proje, görüşme, poster, grup ve akran değerlendirmesi, kendi kendini değerlendirme gibi çok sayıdaki farklı değerlendirme yöntemlerine de yer verilmelidir.

Araştırmanın Amacı: Çalışmamızda, İlköğretim II. kademe Fen ve Teknoloji Dersi kapsamında yer alan “Vücudumuzda Sistemler” ve “Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” ünitelerine yönelik olarak konu bazında portfolyo uygulamasının öğrenci gelişimi ve başarısı üzerine etkisinin ne olduğunun ortaya konması ve portfolyo ile ilgili öğrenci, öğretmen ve veli görüşlerinin alınması amaçlanmıştır.

Araştırmanın Yöntemi: Araştırmanın evrenini Samsun ili 6. Sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmanın bahar dönemi (Mart ayı) örneklemini özel okul ve devlet okulundan toplam 108, güz dönemi (Eylül ayı) örneklemini ise toplam 114 öğrenci oluşturmaktadır. Bahar döneminde devlet okulu için ulaşılan veli sayısı 38, özel okul için 14 olup, öğretmen sayısı 2’dir; güz döneminde ise devlet okulu için ulaşılan veli sayısı 44, özel okul için 8 iken öğretmen sayısı ise 2’dir. Nicel kısımda, deney ve kontrol gruplarının bulunduğu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmada deney grubunu geleneksel öğretim yöntemlerine ek olarak portfolyonun uygulandığı grup, kontrol grubunu ise geleneksel öğretim yöntemlerinin uygulandığı grup oluşturmaktadır. Deney ve kontrol gruplarına uygulama öncesinde ve sonrasında ön test - son test başarı testleri uygulanmıştır. Öğrenci portfolyolarının öğrenci ve öğretmen tarafından değerlendirilmesi arasında fark olup olmadığına bakılmış ve mektup aracılığıyla öğrenci, öğretmen ve veli görüşleri alınarak nitel analiz yapılmıştır. Bahar döneminde 75, güz döneminde 100 sorudan oluşan başarı testleri ön çalışma olarak 90 kişiye uygulanmıştır. Her iki döneme ait testlerde soruların güvenirliliği Cronbach α = 0,900’ün üzerinde çıkmıştır. İlgili ünitelerde hazırlanan başarı testi öğrencilere ön test, son test olarak uygulanmıştır. Testlerin güvenirlik değerleri, SPSS 13 programı kullanılarak bahar dönemi için Cronbach α=0,900 olarak, güz dönemi için ise Cronbach α=0,950 olarak bulunmuştur. Çalışmada öğrenci görüşlerini almak için Bahçeci (2006) tarafından geliştirilen “Portfolyo Tutum Formu’’ modifiye edilerek uygulanmıştır. Bahar döneminde uygulanan bu formun güvenirliği Cronbach α= 0,803; güz döneminde ise Cronbach α= 0,673 olarak hesaplanmıştır. http://www.pekiyi.com/dokuman/default.asp?islem=git&id=8759 adresinden sağlanan “Öğrenci Portfolyo Değerlendirme Formları (1 ve 2)” modifiye edilmiş ve hem öğrencilerin velileri ile birlikte bu formları doldurmaları sağlanmış hem de araştırmacı tarafından doldurularak bir veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmada nitel veri toplama aracı olarak açık uçlu iki soru içeren yarı yapılandırılmış “Öğretmen, Öğrenci ve Veli Portfolyo Görüş Mektubu” kullanılmıştır. Elde edilen bulgular betimleme, içerik analizi ve yorumlama şeklinde değerlendirilmiştir.

Araştırmanın Bulguları: Bahar dönemi hem devlet hem de özel okuldaki deney ve kontrol grubu öğrencilerinin son test başarı puanları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. Güz döneminde ise hem devlet okulundaki hem de özel okuldaki deney ve kontrol grubu öğrencilerinin son test başarı düzeyleri arasında istatistiksel olarak deney grubu lehine anlamlı farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Tutum ölçeklerine baktığımızda ise öğrencilerin çoğunluğu portfolyo uygulamasından memnun olduklarını ve devam etmesini istediklerini belirtmişlerdir; ancak bazı maddeler için devlet okulu öğrencilerinin özel okul öğrencilerinden daha olumlu yaklaştıkları görülmüştür. Hazırlanan dosyaları değerlendiren araştırmacı ve öğrencilerin puanlaması arasında önemli farklar vardır. Öğrenciler kendi dosyalarını değerlendirirken yüksek puanlar vermişlerdir. Öğrencilerin öz değerlendirmede yetersiz kaldıkları görülmektedir. Her iki dönemde devlet ve özel okul öğrencileri ile velilerine gönderilen mektupların cevaplarına bakıldığında öğrencilerin ve velilerin çoğunluğunun bu uygulamadan memnun olduğu görülmektedir.

Araştırmanın Sonuç ve Önerileri: Çalışmanın güz döneminde deney grubu öğrencileri ile kontrol grubu öğrencilerinin başarı testleri arasında deney grubu lehine bir anlamlılık söz konusuyken, bahar döneminde de beklenen farkın oluşmaması, bahar dönemi sonunda öğrencilerin girmek zorunda oldukları SBS gibi önemli bir sınav nedeniyle olduğu düşünülmektedir. Yine bu sınav nedeniyle bazı öğrenciler yapılan uygulamayı zaman kaybı olarak görmektedirler. Öğrencilerin kendi dosyalarını değerlendirmelerinde araştırmacıya göre daha fazla puanlar vermeleri, böyle bir uygulama ile ilk defa karşılaştıkları için kısa sürede öz değerlendirme becerisi kazanamadıklarını göstermektedir. Öğrenciyi belirli bir gün ve saat içersinde yapılan sınavlarla değerlendirme yerine, gerekli düzenlemeler yapılarak, bir dönem boyunca yaptığı etkinlik ve uygulamaları dikkate alarak ve öğrenciyle etkileşime girip onu gözlemleyerek çok yönlü bir şekilde değerlendirebilme fırsatı veren portfolyo uygulamasının kullanılabileceği görüşündeyiz. 

Anahtar Sözcükler: Portfolyo değerlendirme, başarı testi, tutum, fen eğitimi