Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Skopje, Makedonya, 27 - 30 Haziran 2019, ss.819-825
Son zamanlarda popülaritesi yeniden artan, Aldous Huxley’in 1932’de kaleme aldığı bilim kurgu romanı “Cesur Yeni Dünya”da anlatılan fabrikasyon usulü üretim bebekler, tüp bebek teknolojisinin geliştirilmesine kadar sadece bir ütopyadan ibaretti. Ancak Dr. Bob Edwards ve Dr. Patrick Steptoe tarafından 1978 yılında gerçekleştirilen IVF sonucu ilk tüp bebek Louise Brown’ın doğumundan bugüne on binlerce tüp bebek dünyaya gözlerini açtı. Milyonlarca embriyo ise ya yolun başında ya da dondurulup bir süre saklandıktan sonra imha edildi. Milyonlarcası da içerisinde sıvı azot bulunan tanklarda -196 derecede dondurulmuş vaziyette akıbetini beklemekte.
Süreç içinde geliştirilen PGT tekniği ile embriyonun genetik olarak incelenmesi, hastalıklı embriyoların teşhis edilip implantasyon öncesi elimine edilmesi ya da cinsiyetinin seçimi mümkün hale gelmiştir. İlgili mahfillerde söz konusu uygulamalar etik, hukuki, dinî pek çok perspektiften tartışılmaya devam ederken, hücrelerdeki DNA yapısının değiştirilmesine, dolayısıyla iddia edildiği şekliyle “genetik tasarım ürünü dizayn bebek üretimi”ne imkân veren CRISPR-Cas9 teknolojisinin keşfi, insan genomunun düzenlenmesiyle ilgili tartışmaların alevlenmesine yol açmıştır.
Genom düzenlenmesi konusunun etik açıdan olduğu kadar fıkhi yönden de daha ciddi şekilde ele alınması, ortaya çıkabilecek ahlâkî ve sosyal etkilerinin geniş platformlarda tartışılması gerektiği kanaati bu tebliğin çıkış noktasını oluşturmaktadır. Bu çalışma ile farklı platformlarda tartışılmak üzere zihinlere dipnot düşürmek istediğimiz konuları sorular üzerinden ifade edecek olursak;
- CRISPR/Cas9 nedir? Hâlihazırda sistemle neler yapılmaktadır? Gelecekte neler yapılabilir? İmkânlar ve riskler nelerdir? - İnsan olmak ne anlama gelmektedir? Eşref-i mahlûkât olarak yaratılan ve ismet-i ademiyyeye sahip olan insan, teknoloji ve mühendisliğin konusu olabilir mi? - Bilimsel araştırmalar ve bilginin geliştirilmesi amacıyla, insanoğlu tabiat üzerinde ve insan embriyosunda dilediği gibi tasarrufta bulunma hak ve yetkisine sahip midir? - Genom düzenlenmesi nesil emniyeti için tehdit oluşturur mu? - İnsan eliyle üretilen biyomedikal teknolojiler insanlığın sonunu mu hazırlıyor?