Akademik Veri Yönetim Sistemi
ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt.3, sa.1, ss.74-121, 2022 (Hakemli Dergi)
Özet
Türkiye’de demokratik yönetim dönemlerini kesintiye uğratan darbe, muhtıra
benzeri ara rejim girişimlerinin geçmişi Osmanlı Devleti’nin son dönemine kadar
gitmektedir. Sultan Abdülaziz’in tahtan indirilmesi, İttihat ve Terakki Partisi tarafından
gerçekleştirilen Bab-ı Ali Baskını darbe geleneğin başlangıcı sayılan olaylardır. Bu
çerçevede 27 Mayıs 1960 Darbesi, 12 Mart 1971 Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Darbesi,
bu kötü geleneğin devamıdır. Türkiye’nin siyasi ve ekonomik alanda geri kalmasına yol
açan bu üç darbe/ara rejim sonrası, Necmettin Erbakan’ın Başbakanlığını yaptığı Refah-
Yol hükümetini devirmeye yönelik Post Modern Darbe 28 Şubat Süreci, özellikle
ekonomik alanda çok daha fazla olumsuzluklara neden olmuştur. Bu süreçte faizler
yükselmiş, enflasyon oranı %100 düzeyine yaklaşmış, bütçe açıkları yükselmiş,
bankaların içi boşaltılmış, iktisadi büyüme oranları gerilemiştir. Adalet ve Kalkınma
Partisinin (AK Parti) siyasi istikrarı sağladığı ortamda cumhurbaşkanı seçimini
etkilemeye çalışan 2007 yılı E-Muhtıra girişimi, AK Partinin bu girişime karşı güçlü
tepkisi ve Cumhurbaşkanını halkın seçmesini sağlayan yasal değişim sayesinde siyasi
ve ekonomik açıdan zarar veremeyen bir girişim olmuştur. Buna karşın Cumhurbaşkanı
Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti iktidarını devirmeye yönelen 15 Temmuz 2016
FETÖ darbe girişimi, 17-25 Aralık 2013 yolsuzluk kılıfı altındaki yargısal darbe girişimi ile başlayan ve Türkiye’yi birçok alanda kontrol etmeyi amaçlayan bir darbe
olarak ekonomik açıdan büyük olumsuzluklar doğurmuştur. 15 Temmuz Darbe girişimi
sonrası döviz kurları yükselmiş, iktisadi büyüme oranı gerilemiş, ülkeye yabancı
sermaye girişi azalmış, faiz oranları yükselmiştir. Bu makalede, bu üç darbe girişiminin
ekonomi-politik analizi yapılmaktadır. Bu amaçla her bir darbe girişiminin üç yıl önce
ve sonrasına ilişkin iktisadi büyüme, enflasyon ve işsizlik oranı gibi genel
makroekonomik göstergeler, kamu maliyesi göstergeleri ve dış ticaret göstergeleri
karşılaştırmalı biçimde analiz edilmektedir. Yapılan karşılaştırmalı analizler
çerçevesinde diğer iki darbe/muhtıra girişimine göre 28 Şubat Sürecinde
makroekonomik göstergeler ve kamu maliyesi göstergeleri üzerindeki olumsuz etkilerin
daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır.