Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Akademik Çeviribilim Çalışmaları Kongresi (ICASTIS), 29 Eylül - 01 Ekim 2022
Edebiyat farklı
kültürlerin, milletlerin ve insanlığın ortak miras unsurlarının en başında
gelmektedir. İnsanlığın ilk zamanlarından bu yana edebiyat hayatın içinde
kendine yer bulmuştur. Farklı kültürleri, milletleri ve insanlığı ortak paydada
buluşturan; duyguların, tecrübelerin ve hayatın bir yansıması sayılabilecek edebiyatın
temel unsurlarından biri de romanlardır. Hacimli yapısı, karakter derinliği ve
düzyazının esnekliğini kullanabilen romanlar ilk ortaya çıktığı andan itibaren
insanların edebi hayatında geniş bir yer bulmuştur. Çeviri ise birbirinden
farklı bu unsurları bir araya getiren, ortak bir çatı altında buluşturan köprüdür.
Asırlar boyu süren siyasi, politik, ekonomik ve kültürel bağa rağmen Türkler ve
Araplar arasındaki edebi çeviri faaliyetleri Necip Mahfuz’un 1988 yılında Nobel
Edebiyat Ödülü kazanmasından sonra ivme kazanmıştır. Arapçadan Türkçeye yapılan
edebi çevirilerde başlangıçta ara dil kullanımıyla yapılan çeviriler yer alsa
da son yıllarda ara dil kullanımıyla yapılan çevirilerin yerini direkt kaynak
dil olan Arapçadan hedef dil olan Türkçeye ve tam tersi yapılan çeviriler almıştır.
Suriyeli tarihçi-yazar Teysir Halef’in 2018 yılında yayınlanan Darwin’in
Serçeleri romanının 2022 yılında Loras Kitap’tan Ökkeş Hengil
tarafından yapılan Türkçe tercümesi yayınlanmıştır. Roman, 1893 yılında ABD
tarafından düzenlenen “Dünya Kolomb Fuarı”na Osmanlı Devleti’nin katılımı
kurgusu üzerinden işlenmiştir. Deyimler edebi eserlere zenginlik katan dil
yapılarıdır ancak çevirileri çok da kolay değildir. Hedef metne doğru
çevrilmediklerinde kaynak metinden çok şey götürebilirler. Bu çalışmada Darwin’in
Serçeleri isimli romanın Arapçasında yer alan deyimler Türkçe çevirileriyle
karşılaştırmalı olarak incelenmiş, deyimlerin çevirisinde çevirmen kararlarına
dair çeviri stratejileri temelli çıkarımlarda bulunulmuştur.