Bu çalışma, öncelikle günümüzde Türk hukukunda kurum aracılığına başvurmaksızın bir çocuğun evlât edinilmesinin mümkün olup olmadığını, mümkünse bunun hâli hazırda nasıl gerçekleştirildiğini ortaya koymaktadır. Çalışmanın amacı ise, Türk aile hukuku ve çocuk hukuku perspektifinden hareketle bu konuya ilişkin mevcut uygulamanın yerinde- liğinin değerlendirilmesidir. Çocuğun evlât edinilmesinde evlât edinme ilgilileri arasında asgari bir yıl sürecek bakım ve eğitim ilişkisi zorunluluğu, Türk hukukuna 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu ile getirilmiştir. Çocuğun kurum aracılığı dışında evlât edinilmesinde özel mevzuat hükmü bulunmadığından çocu- ğun velâyet sahibi ana babası, evlât edinecek kişi veya eşleri, herhangi bir yetkili kurum de- netimi bulunmaksızın serbestçe belirleye- bilmektedir. Dolayısıyla evlât edinme ilgilileri arasında gerçekleşmesi zorunlu bakım ilişkisi, ana babanın evlât edinecek kişi veya eşlerle yaptığı özel hukuk anlaşmasıyla başlamakta ve en az bir yıl sürmesi gerekli bakım süreci yine yetkili bir kurum veya makam denetimi ve izlemi olmaksızın yürütülmektedir. Taraflar arasındaki söz konusu anlaşmaların velâyet hakkının vazgeçilmezliği ve devredilmezliği ile çocuk yararının önceliği ve çocuğun korunması (çocuk güvenliği) ilkeleri açısından değerlendi- rilmesi zorunludur. Bu çalışmada uygulamadan hareketle çocuğun kurum aracılığı dışında evlat edinilmesinde yaşanabilecek sorunlar ortaya konulmakta, ardından karşılaştırmalı hukuk ve doktrinden yararlanarak mevcut uygulamaya ilişkin iyileştirme önerileri tartışılmaktadır.
First of all, this study reveals whether it is possible to adopt a child without applying a competent administratıve authority under Turkish law. Also, it clarifies that when and how this kind of adoption is realized. However, it is aimed at not only determining how it is carried out but also evaluating the appropriateness of this adoption period in terms of the principles of both Turkish family and child law. Article 305/I of the Turkish Civil Code no. 4721 is required that the adopted child has been in the care of the adopter at least one year before adoption in order to create a permanent child parent relationship among them. Since there is no specific provision or regulation on the issue analysed in this paper, in cases where a child adopted without applying a competent administrative authority, only child’s biological family has power to choose the adoptive family without any control. Thus, placing the child for adoption is based on a private law contract and the adoption period is carried out without the inspection of any competent authority. This article aims to evaluate the issue in terms of the right to custody, the best interest of the child and the principles of child protection. Finally, the difficulties that may be encountered in this type of adoption are revealed and a few solutions are offered by using comparative law and legal doctrine.
